Jak pracują archeolodzy?
Archeologiczne badania terenowe rozpoczynają się od wyczerpującej kwerendy obejmującej całą dostępną wiedzę na temat badanego obszaru i jego kontekstu. Archeolodzy dokonują przeglądu literatury historycznej i archeologicznej, a także dostępnych źródeł rękopisów, ustnego przeglądu mieszkańców i badania terenowego. Następnie można rozpocząć wykopaliska na stanowisku objętym koniecznością przeprowadzenia prac. Obejmuje staranną eksplorację wszystkich zidentyfikowanych struktur i ich dokumentację poprzez plany, sekcje, fotografie, notatki i różne arkusze dokumentów.
Po studium terenowym badania archeologiczne wkraczają w nową fazę badań, tzw. prace powykopowe, siatkowanie dokumentów terenowych, badanie odkrytego materiału, wykonanie dodatkowych badań i niezbędnych analiz, prace syntezowe i pisanie tekstów. Prowadzą one do przygotowania końcowego raportu z wykopaliska archeologicznego.
Dopiero po wszelkiego rodzaju uzupełniających się pracach, porównaniach i korelacjach w celu interpretacji uzyskanych wyników i oceny ich wkładu w ogólną wiedzę archeologiczną, rodzi się publikacja stanowiska, w formie monografii lub artykułów przeglądowych.
Archeolog nie może być odosobnionym badaczem. Stanowisko archeologiczne jest dziełem zespołu, który musi zgromadzić wielu specjalistów: specjalistów od nauk przyrodniczych, geologów, botaników, palinologów i zoologów i to właśnie ich analizy przyczyniają się w tej dziedzinie do poznania starożytnego środowiska naturalnego, w którym rozwinęła się odkryta działalność człowieka. Pozwalają lepiej zrozumieć to, jak żyli dawniej mieszkańcy tych ziem, to w jakim stopniu i formie eksploatowali zasoby mineralne, zwierzęce i roślinne, tym jak funkcjonował handel oraz (w szerszym kontekście) jak przebiegały szlaki handlowe itp. Zastosowanie metod datowania opartych m.in. na radioaktywności oraz analizach fizykochemicznych, choć pojawiło się w archeologii stosunkowo niedawno, diametralnie zmieniło sposób prowadzenia badań i przeniosło archeologię na nowy, zaawansowany technologicznie poziom.
Antropolodzy, specjaliści od szkieletu człowieka, ale także od procesów osadzania się i rozkładu ciał (antropologia terenowa), stali się niezbędni, ponieważ ujawniają cenne informacje na temat fizycznego aspektu starożytnych populacji, ich praktyk żywieniowych, chorób, na które cierpieli, a także praktyk kulturowych i kultowych, często nieoczekiwanych;
Archeolog ma również obowiązek informowania i rozpowszechniania wyników prowadzonych wykopalisk i badań naukowych. Publikacje i wystawy przyczyniają się do podnoszenia świadomości społecznej, która jest jednym z podstawowych czynników zachowania dziedzictwa archeologicznego.
Identyfikacja miejsc od dawna jest wynikiem przypadku. W ostatnim czasie opracowano różne metody wykrywania pozostałości archeologicznych: zbiory powierzchniowe oparte na uprzedniej analizie źródeł pisanych i ikonograficznych, systematyczne badania, techniki geofizyczne…
Fotografia lotnicza i interpretacja pionowych ujęć są znaczącym wkładem. Dzięki niewielkim różnicom we wzroście roślin, wilgotności gleby lub cieniach rzucanych przez oświetlenie słoneczne możemy wykryć obecność starych budynków, sieci rowów, ścieżek i zrekonstruować krajobrazy i sposoby okupacji terytorium, które teraz zniknęły. Ta metoda poszukiwań pozwoliła badaniom archeologicznym zmienić skalę i objąć szersze horyzonty.